Soybean Pod Drop गेल्या काही दिवसांपासून सुरू असलेल्या संततधार पावसामुळे आणि सतत ढगाळ हवामानामुळे खरीप हंगामातील कपाशी उत्पादक शेतकरी मोठ्या अडचणीत आले आहेत. ऐन पाते आणि फुलधारणेच्या अवस्थेत असताना मोठ्या प्रमाणावर पातेगळ होऊ लागल्याने उत्पादनावर गंभीर परिणाम होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. वेळेत उपाययोजना न केल्यास नुकसान अधिक वाढू शकते.
बुरशी आणि खोडकिडीचा प्रादुर्भाव
सततचा पाऊस आणि वाढलेली आर्द्रता बुरशीच्या वाढीस पोषक ठरते. त्यामुळे पानांवर तपकिरी व भुरकट डाग पडून ती गळून पडतात. ‘पॉड ब्लाईट’ सारख्या रोगांचा झपाट्याने प्रसार होतो. त्याचवेळी खोडकिडी झाडाच्या खोडाला पोखरते, ज्यामुळे अन्नद्रव्यांचा पुरवठा खंडित होतो आणि झाडाला योग्य पोषण न मिळाल्याने शेंगा अकाली गळतात.
अन्नद्रव्यांचा असमतोल आणि झाडाची जास्त वाढ
पावसाच्या पाण्यातून नत्राचा पुरवठा नैसर्गिकरीत्या होतो. अशा परिस्थितीत शेतकरी अधिक प्रमाणात नत्रयुक्त खतांचा वापर करतात. परिणामी झाडाची वाढ फक्त फांद्या आणि उंची वाढविण्याकडे होते, परंतु पाते आणि शेंगा धारणेवर परिणाम होतो. त्यामुळे पातेगळ होण्याचे प्रमाण वाढते.
झाडांची दाटी आणि सूक्ष्म अन्नद्रव्यांची कमतरता
जमिनीत कमी अंतरावर लागवड केल्यास किंवा एका खड्ड्यात दोन बिया लावल्यास झाडांची दाटी वाढते. अशावेळी खालच्या फांद्यांवर प्रकाश पोहोचत नाही आणि त्या भागातील पानं नैसर्गिकरीत्या गळून पडतात. त्याशिवाय कॅल्शियम आणि बोरॉन यांसारख्या सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचा अभाव पातेगळीला मोठ्या प्रमाणात कारणीभूत ठरतो.
फवारणीद्वारे रोग व कीड नियंत्रण
या समस्येवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी एकात्मिक फवारणी उपयुक्त ठरते. बुरशीजन्य रोगांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी योग्य बुरशीनाशकांचा वापर करणे आवश्यक आहे. त्याचबरोबर खोडकिडीच्या प्रादुर्भावावर प्रभावी कीटकनाशके वापरल्यास चांगला परिणाम मिळतो.
अन्नद्रव्य व्यवस्थापन आणि वाढ नियंत्रण
सूक्ष्म अन्नद्रव्यांची कमतरता टाळण्यासाठी चांगल्या प्रतीचे मायक्रोन्यूट्रिएंट्स फवारणीमध्ये मिसळणे उपयुक्त ठरते. ज्या शेतांमध्ये झाडांची उंची पाच फुटांपेक्षा जास्त झाली आहे, तिथे शेंडेखोड करून अनावश्यक वाढ थांबवावी. तसेच झाडाच्या वाढीवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी योग्य वाढरोधक औषधांचा मर्यादित वापर करणेही फायदेशीर ठरते.
निष्कर्ष
सध्याच्या हवामानामुळे कपाशी पिकावर मोठा ताण आला आहे. शेतकऱ्यांनी वेळेत योग्य फवारणी, अन्नद्रव्यांचे व्यवस्थापन आणि झाडांच्या वाढीवर नियंत्रण ठेवल्यास उत्पादनातील घट टाळता येऊ शकते.
Disclaimer
वरील माहिती ही शैक्षणिक उद्देशासाठी दिली असून, प्रत्यक्ष शेतीत वापरण्यापूर्वी स्थानिक कृषी तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
