E Shram Update भारतामध्ये असंघटित क्षेत्रात काम करणारे कोट्यवधी मजूर अनेकदा सामाजिक सुरक्षिततेपासून वंचित राहतात. त्यांच्यासाठी केंद्र सरकारने काही महत्त्वपूर्ण योजना सुरू केल्या आहेत. त्यामधील सर्वात प्रभावी योजना म्हणजे ई-श्रम कार्ड योजना. या योजनेद्वारे पात्र कामगारांना वृद्धापकाळासाठी दरमहा तीन हजार रुपयांची पेन्शन मिळणार आहे. त्यामुळे कामगारांच्या आर्थिक आयुष्याला मोठा आधार मिळणार आहे.
ई-श्रम कार्डाचे उद्दिष्ट
श्रम व रोजगार मंत्रालयाने सुरू केलेल्या या योजनेचा मुख्य हेतू म्हणजे असंघटित क्षेत्रातील प्रत्येक कामगाराला एक राष्ट्रीय ओळखपत्र उपलब्ध करून देणे. या डिजिटल कार्डामुळे कामगारांची माहिती एका केंद्रीकृत डेटाबेसमध्ये जमा होते आणि सरकारच्या विविध योजना थेट त्यांच्यापर्यंत पोहोचवणे सोपे होते. हे कार्ड केवळ एक ओळखपत्र नसून भविष्यातील सामाजिक आणि आर्थिक सुरक्षिततेचे साधन आहे.
योजनेअंतर्गत मिळणारे फायदे
ई-श्रम कार्ड धारकांना सर्वात मोठा फायदा म्हणजे दरमहा तीन हजार रुपयांची पेन्शन. यामुळे वृद्धापकाळात कामगारांना आर्थिक स्थैर्य मिळणार आहे. आकस्मिक मृत्यू झाल्यास कुटुंबाला दोन लाख रुपयांचे विमा संरक्षण मिळते, तर अपंगत्व झाल्यास एक लाख रुपयांची मदत मिळते. या योजनेमुळे कामगार कुटुंबांना कठीण प्रसंगी मोठा आधार मिळतो. याशिवाय इतर सरकारी योजनांचा लाभ घेणेही सोपे होते.
पात्रता आणि अटी
या योजनेत सामील होण्यासाठी अर्जदार हा असंघटित क्षेत्रातील कामगार असावा. रिक्षाचालक, शेतमजूर, दैनंदिन मजुरी करणारे, घरगडी किंवा दुकानदार अशा सर्व कामगारांना यात समाविष्ट केले गेले आहे. अर्जदाराचे वय अठरा ते चाळीस वर्षांच्या दरम्यान असावे. याशिवाय अर्जदाराने कोणत्याही इतर सरकारी पेन्शन योजनेचा लाभ घेतलेला नसावा. आधार कार्ड, बँक खाते आणि मोबाईल नंबर अनिवार्य असून त्याशिवाय नोंदणी करता येणार नाही.
नोंदणी प्रक्रिया
ई-श्रम कार्डसाठी नोंदणी करणे अगदी सोपी आहे. अधिकृत संकेतस्थळ eshram.gov.in वर जाऊन “Register on E-Shram” या पर्यायावर क्लिक करावे लागते. आधार क्रमांक आणि मोबाईल नंबर टाकल्यानंतर OTP पडताळणी करून वैयक्तिक माहिती भरावी लागते. आवश्यक कागदपत्रे अपलोड केल्यावर नोंदणी पूर्ण होते. त्यानंतर अर्जदाराला युनिक अकाउंट नंबर म्हणजेच UAN दिला जातो आणि ई-श्रम कार्ड डाउनलोड करता येते.
आवश्यक कागदपत्रे
नोंदणीसाठी आधार कार्ड सर्वात महत्त्वाचे आहे. त्यासोबत बँक पासबुक किंवा रद्द केलेला चेक आवश्यक असतो. नोंदणीसाठी वापरल्या जाणाऱ्या मोबाईल नंबरवर OTP यायला हवा. तसेच पासपोर्ट साइजचा ताजा फोटो अपलोड करावा लागतो. काही प्रसंगी उत्पन्नाचा दाखला किंवा कामाचा पुरावा मागितला जाऊ शकतो.
योजनेचे महत्त्व
या योजनेमुळे कामगारांना वृद्धापकाळात आत्मनिर्भर होण्याची संधी मिळेल. पेन्शनमुळे त्यांना मुलांवर अवलंबून राहावे लागणार नाही. विमा संरक्षणामुळे अपघात किंवा मृत्यू झाल्यास कुटुंबीयांना आर्थिक मदत मिळेल. ही योजना कामगारांच्या जीवनमानात सुधारणा घडवून आणण्यासाठी आणि सामाजिक सुरक्षिततेसाठी प्रभावी ठरणार आहे.
सरकारचा दृष्टीकोन
ही योजना “सबका साथ, सबका विकास” या धोरणाशी जोडलेली आहे. देशाच्या अर्थव्यवस्थेत मोठे योगदान देणाऱ्या असंघटित कामगारांना मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी सरकारने हा उपक्रम राबवला आहे. यामुळे कामगार कल्याण आणि सामाजिक न्याय या दोन्ही गोष्टींना चालना मिळेल.
निष्कर्ष
ई-श्रम कार्ड योजना ही असंघटित कामगारांसाठी मोठे वरदान आहे. दरमहा मिळणारी पेन्शन, विमा संरक्षण आणि इतर सरकारी लाभ यांच्या मदतीने लाखो कुटुंबांना सुरक्षिततेची नवी हमी मिळेल. जे कामगार अजूनही नोंदणी केलेली नाही, त्यांनी त्वरित अर्ज करून आपल्या भविष्यासाठी हा महत्त्वपूर्ण निर्णय घ्यावा.
Disclaimer
वरील माहिती विविध ऑनलाइन स्त्रोतांच्या आधारे तयार करण्यात आली आहे. या माहितीच्या पूर्ण अचूकतेची हमी आम्ही देत नाही. कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी कृपया अधिकृत सरकारी संकेतस्थळावर तपास करून खात्री करून घ्यावी.
